Month: March 2023

• Приплыла к нему рыбка, спросила:
  «Чего тебе надобно, старче?»
• Пошел он ко своей землянке,
  А землянки нет уж и следа;
  Перед ним изба со светелкой…
• Перед ней усердные слуги;
  Она бьет их, за чупрун таскает.
• На него прикрикнула старуха,
  На конюшне служить его послала.
• «Как ты смеешь, мужик, спорить со мной
  Со мной, дворянкой столбовою?

Вставить пропущенные окончания имен прилагательных.

осенней ночью, на утренней прогулке, лежать на горячем песке, налить горячего чая, сидеть на высокой ветке, поесть вкусной земляники

Заменить существительные местоимениями.

• Пошел к товарищу – пошел к нему
• Был у товарища – был у него
• Виделся с товарищем – с ним
• Вспоминаю о товарище – о нем
• Дружила с подругой – с ней
• Ходила к подруге – ходила к ней
• Была у подруги – у нее
• Играла с подругами – с ними

Разделить слова на три группы: числительные, местоимения, прилагательные.

второй, один, девятая пятнадцать десятый

никого, нечто меня все его тот

весенний, яркий острая верхняя, капризный

My house is bigger than yours.

This flower is more beautiful than that one.

This is the (interesting, the most interesting) book I have ever read.

Non-smokers usually live (longer, the longest) than smokers.

Which is the (more dangerous, the most dangerous) animal in the world?

A holiday by the sea is (good, better, the best) than a holiday in the mountains.

It is strange but often a coke is (more expensive, the most expensive) than a beer.

Who is the (richer, the richest) woman on earth?

The weather this summer is even (bad, worse, the worst) than last summer.

He was the (cleverer, the cleverest) thief of all.

1. Բառերից անջատի´ր նախածանցները:

Վերհ+անել, դժ+բախտ, ան+հնար, չ+կամ, չ+գալ, դժ+գոհ, ան+հեռատես, արտա+բյուջե, ներ+մուծել:

2. Պարզ բառերին ածանցներ կամ արմատներ ավելացրո´ւ և ստացի´ր բաղադրյալ(բարդ և ածանցավոր) բառեր:

Շուն-շնաձուկ, գինետուն, բուսակեր, հուսալի, լուսամուտ, տարիներ, օրավարձ:

3. Բառերը բաժանի´ր արմատների, ածանցների: Չմոռանա´ս հոդակապը:

Օրինակ՝ մարդակեր -մարդ+ա+կեր

Դաս+ա+ցուցակ, չ+տես, մարդ+ա+կեր, յուղ+ոտ, հաց+աման, աման+եղեն, լույս+ավոր, լույս+ա+մուտ, ան+տես+անելի, խոշոր+ա+ցույց, ցույց+ա+մատ, դռն+ակ, լավ+ություն, ան+հոգնել, դժ+գոհ, քար+ոտ, պարսկ+ուհի, հայ+ուհի, Վրա+ստան:

4․ Ա խմբի բառերին միացրո´ւ Բ խմբի ածանցները և ստացի´ր նոր բառեր:

Ա. խմորԵղեն, հայաստան, հնդիկաստան, անհաշտ, դժգոհ, գարանային:

Բ. ան(նախածանց), դժ(նախածանց), ային, ստան, ուհի

5․ Բառերը բաժանի՛ր երեք խմբի՝ գոյականների, ածականների և բայերի:

Աշխատում է, աշխատանք, հիշողություն, մազեր, բարեսիրտ, գեղեցիկ, գեղեցկություն, մեղմ, խոսել, գրիչ, խոսք, ազնիվ, վազեց, վազք, սեղան, ուսուցիչ, Երևան, անտառ, կխոսեմ, գոռում էին, մեծացավ, վերադառնալ, դյութական, Աշխեն, տնտեսուհի, հաճելի, անսիրտ

1. Բառերից անջատի´ր նախածանցները:

Վերհանել, դժբախտ, անհնար, չկամ, չգալ, դժգոհ, անհեռատես, արտաբյուջե, ներմուծել:

2. Պարզ բառերին ածանցներ կամ արմատներ ավելացրո´ւ և ստացի´ր բաղադրյալ(բարդ և ածանցավոր) բառեր:

Շուն, գինի, բույս, հույս, լույս, տարի, օր:

3. Բառերը բաժանի´ր արմատների, ածանցների: Չմոռանա´ս հոդակապը:

Օրինակ՝ մարդակեր -մարդ+ա+կեր

Դասացուցակ, չտես, մարդակեր, յուղոտ, հացաման, ամանեղեն, լուսավոր, լուսամուտ, անտեսանելի, խոշորացույց, ցուցամատ, դռնակ, լավություն, անհոգնել, դժգոհ, քարոտ, պարսկուհի, հայուհի, Վրաստան:

4․ Ա խմբի բառերին միացրո´ւ Բ խմբի ածանցները և ստացի´ր նոր բառեր:

Ա. խմոր, հայ, հնդիկ, հաշտ, գոհ, գարուն

Բ. Եղեն, ան(նախածանց), դժ(նախածանց), ային, ստան, ուհի

5․ Բառերը բաժանի՛ր երեք խմբի՝ գոյականների, ածականների և բայերի:

Աշխատում է, աշխատանք, հիշողություն, մազեր, բարեսիրտ, գեղեցիկ, գեղեցկություն, մեղմ, խոսել, գրիչ, խոսք, ազնիվ, վազեց, վազք, սեղան, ուսուցիչ, Երևան, անտառ, կխոսեմ, գոռում էին, մեծացավ, վերադառնալ, դյութական, Աշխեն, տնտեսուհի, հաճելի, անսիրտ

Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Ե՞րբ է օդը համարվում ջրային գոլորշիներով հագեցած:

Այն դեպքում, երբ օդում առկա գոլորշիների քանակը տվյալ ջերմաս­տիճանում հասնում է առավելագույնի և այլևս գոլորշիների նոր քանակ չի կարող ընդունել, գոլորշին համարում են հագեցած:

1. Ի՞նչ է օդի բացարձակ խոնավությունը:

Ջրային գոլորշիներ պարունակող օդն անվանում են խոնավ: Օդը բնութագրում են բացարձակ և հարաբերական խոնավություններով։

1. Ի՞նչ է բնութագրում օդի հարաբերական խոնավությունը:

Օդի խոնավությունը  առավել հստակ բնութագրվում է հարաբերական խոնավությամբ, որը ցույց է տալիս, թե տվյալ ջերմաստիճանում ջրային գոլորշին որքա՞ն է մոտ հագեցած լինելուն:

1. Ի՞նչ է խոնավաչափը, ի՞նչ սկզբունքով է աշխատում:

Հարաբերական խոնավությունը չափում են խոնավաչափ կոչվող սարքով: Առավել կիրառականը մազային խոնավաչափն է, որի աշխատանքը հիմնված է խոնավության նկատմամբ մազի զգայնության վրա. խոնավությունից մազը երկարում է, չորանալիս՝ կարճանում:

1. Ի՞նչ տարբերություն կա ամպի ու մառախուղի միջև:

Դրանք երկուսն էլ ջրի մանր կաթիլների կուտակում­ներ են. ամպը՝ Երկրի մակերևույթից բարձր շերտերում, իսկ մառախուղը՝ Երկրի մակերևույթին մոտ:

1. Թվարկեք և բնութագրեք ամպերի տեսակները:

Ամպերը լինում են 3 տեսակի՜ կույտավոր, շերտավոր, փետրավոր:

Կույտավոր ամպերը առաջացնում են տեղատարափ անձրև և կարկուտ:

Շերտավոր ամպերը առաջացնում են անձրև և ձյուն:

Փետրավոր ամպերը չեն առաջացում տեղումներ:

Գրի՛ր վարժությունները։

1. Ա և Բ խմբի բառերի տարբերությունը գտի´ր՝ ուշադրություն դարձնելով դրանց սկզբնատառերի գրությանը: Ո՞ր գոյականներն են հասարակ և որո՞նք՝ հատուկ:

Ա. Հայր, տղամարդ, տղա, ուսուցիչ, վարիչ, վարչապետ, անգլիացի, պարսիկ, կին, տատ, իտալուհի, բժշկուհի,քար, վարդ, երկաթ, առյուծ, արջ: հասարակ

Բ. Նաիրա, Արմեն Տիգրանյան, Տիգրան Մեծ, Չալանկ, Մարան, Աֆրիկա (մայր ցամաք), Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ (պետություն), Սևան, Արաքս, Նիագարա (ջրվեժ): Հատուկ

2․ 1-ին վարժության միջից դուրս գրիր 5 անձ ցույց տվող, 5 իր ցույց տվող գոյականներ։

հայր, տղամարդ, ուսուցիչ, իտալուհի, բժշկուհի

երկաթ, քար, վարդ, երկաթ, Սևան

3. Կետերի փոխարեն պահանջվող մեծատառը կամ փոքրատառը գրի´ր:

Նրա պապը սասունցի էր ու շատ էր պատմում սասունցիների մասին; Ուզում էր նմանվել .Սասունցի Դավթին: էպոսի վերջին հերոսը Փոքր Մհերն է: Գրքի հերոսը մի Փոքր տղա է: «Սասունցի Դավիթ» էպոսում հիշատակվում է Պղնձե քաղաքը: Գտածը պղնձե մատանի էր: Կիրակոս Գանձակեցու պատմության մեջ հանդիպում է .ղնձահանք կոչվող վանքը: Ես վստահ եմ, որ Գանձասար լեռը դեռ կարդարացնի իր հպարտ անունը: Ինչե՜ր ասես չկային՝ ոսկե անոթներ ու արձանիկներ, թանկարժեք զարդեր. դա մի իսկական .անձասար էր: Պետրոս առաջինը հովանավորում էր գիտությունն ու արվեստը: Պետրոսն Առաջինը հասավ կայանին: Ալեքսանդր Մակեդոնացին գիտեր ամեն մի իրավիճակից դուրս գալու ձևը:

4. Ա և Բ խմբի բառերի տարբերությունը գտի՛ր և լրացրո՛ւ տրված նախադասությունը:

Ա. Երեխա, գրող, նավաստի, գերմանաց, խոհարարուհի, Արտակ, հայ, մարզիկ, նախագահ, նախարար:

Բ. Ծով, ձուկ, երկաթ, պայուսակ, այծ, փիղ. տուփ, խնձոր, սառույց, շուն, կատու, գրիչ, սեղան: Գոյականները բաժանվում են երկու խմբի՝ շնչավոր և անշունչ։

5. Նախադասությունը լրացրո՛ւ տրված հարցին պատասխանող գոյականներով:

Կատուն (ի՞նչը) մռմռում էր. երևի նեղացրել էին:

Երեխան (ո՞վ) նվնվում էր. երևի նեղացրել էին:

Մարզիկը (ո՞վ) ցատկեց ցանկապատից դուրս:

Ձին (ի՞նչը) ցատկեց ցանկապատից ղուրս:

Կատուն (ինչը) ճանկռել է տատիկի ձեռքը:

Տղան (ո՞վ) ճանկռել է տատիկի ձեռքը:v

• Հ. Թումանյանի «Արև և լուսին»  բալլադից դո՛ւրս գրիր 10 գոյական (ո՞վ, ովքե՞ր, ի՞նչ, ինչե՞ր), 10 ածական (ինչպիսի՞), 10 բայ(ի՞նչ անել, ի՞նչ է անում, ի՞նչ է լինում, ի՞նչ արեց․․․)։

(Գոյական) Արև, լուսին, ապարանք, դռներ, ձայն, կին, խմոր, բազուկ, ամպեր, լեռներ, զավակ,

(Ածական) Լուսեղեն, սիրուն, անուշ, թեթեվ, հրաշագեղ, գեղեցիկ, գանգուն, խավար, համառ, քաջ:

(Բայ) զվարթացավ, նայեց, ծակել, գրկել, հունցում, հեռանում, կանչել, խոսել, գնալ, տեսնել:

• Գրի՛ր դյութական, ապարանք, անսասան, խավար, ձյունափայլ, համառ բառերի հոմանիշները։

անսասան-Անշարժ:

• Բնութագրի՛ր Արեգակին, Լուսնին և մայրիկին։

1. Բառերը բաժանի՛ր երկու խմբի՝ գոյականների և ածականների:

(Գոյական) Կաղնի, աղջիկ, գետ, բուք, ճշմարտություն, Գայանե, տուն, կատու, կաղամբ, հեռուստացույց, Հայաստան, վարդ, Վարդուհի, լիճ, ալիք, մարտ, մարտակառք, կառապան, հեծանիվ, պատմություն, թռչուն, թռիչք, գարուն, արև:

(Ածականներ) հայտնի, մեծ, կանաչ, տգեղ, անտուն, բարկացկոտ, գունավոր, խակ, հետաքրքիր, փշոտ, հզոր, բարձր, հմուտ, մարտական, եռանիվ, ալ, պատմական, խիզախ, բարի, բարեկամական, շքեղ, գարնանային, արևոտ, երկար:

2. Ա և Բ խմբի բառերի իմաստների տարբերությունը բացատրի´ր: Ինչպե՞ս են կոչվում այդ բաոերը:

(Ա) (ածականներ) (Բ) (բայեր)

(Մեծ) մեծանալ

(բարձր) բարձրանալ

(չոր) չորանալ

(չար) չարանալ

3. Տրված զույգ նախադասությունների մեջ ընդգծված բառերի տարբերությունը բացատրի´ր:

Սարի լանջը կանաչ-ածականն խոտով է ծածկված: Լանջի խոտն արդեն կանաչում-բայ է:

Ի՞նչ պատկեր. ուղիղ-ածկանն գիծ է ստացվել: Գիծն ուղղի´ր-բայ, որ պատկերը ճիշտ ստացվի:

Այդ քաղաքում մի բարի-ածականն հսկա էր ապրում: Հսկան բարիացավ-բայ ու երեխաներին այգի

հրավիրևց:

Աղջիկը շատ գեղեցիկ-ածականն էր ու քայլում էր նազ անելով: Աղջիկը գեղեցկանում-բայ էր օր օրի:

Գոռոզ-ածականն արքան հրամայեց բարձր ժայռի վրա քանդակել իրեն: Արքան գոռոզանում էր-բայ իր արած գործով ու հաղթանակներով:

4. Տրված բառերը երեք խմբի բաժանի՛ր և դրանց տարբերությունը բացատրի´ր:

(Գոյական) Ծաղիկ, ժամացույց, ջուր, սար, մարդ, երեխա, նավաստի, ամպ, ինքնաթիռ, գարուն, առվակ թիթեռ, պահակ, նավակ, հատիկ:

(Ածականն) ջինջ, բուրավետ, մեծ, ջրոտ, ուրախ, ծաղկավետ, հրաշալի, մաքուր, օձ, ճկուն, սև, պայծառ, սպիտակ, գաղտնի, ոսկեզօծ, երկաթյա:

(Բայ) վազել, թրթռալ, թիավարել, ջրել, գնալ, վազվզել, սողալ, իջնել, լողալ, բացվել, չխկչխկալ, գոռգոռալ, բարձրանալ, պահել, ոսկեզօծել:

• никто
• ничто
• некого
• нечего
• никакой
• ничей

• Выражают отсутствие предмета.

В комнате нет НИКОГО и НИЧЕГО. она ПУСТА.

• Отсутствие качества предмета.

У собаки нет НИКАКИХ хозяев.

• Отсутствие количества предмета.

1) Его никто не заметил, никто не удерживал. 2) Через пять минут некого не осталось на улице. 3) Больше ждать было некого. 4) Не замечал он нечего. 5) Никто нечего не узнал о Дашеньке. 6) Мне решительно скрывать нечего. 7) А теперь мне выехать на чем, некому лошадей подковать. 8) Им в чём нельзя доверять. 9) На чем отдохнуть измученному взгляду. 10) Никакими силами и стараниями нельзя было узнать, из чего был сделан его халат.

2. Что случилось с природой? Всё вокруг ожило, словно кто(то) её раскрасил. Потрудилась Художница-Весна! У этой художницы есть свои краски, которые она подарила природе. Своим любимым зелёным цветом она раскрасила растущую травку. Таким же цветом покрыла лес. Голубой она подарила небу, а белый – тем далёкие облака. Смотришь на небо, и тебе кажется, будто по голубому озеру плывут белые лебеди – облака. Но впереди у Весны ещё столько работы! Разные краски понадобятся ей, чтобы создать прекрасный орнамент, чтобы завершить чудесные превращения!

ПОСИДИМ В ТИШИНЕ

Елена Благина

Мама спит — она устала…
Ну и я играть не стала!
Я волчка не завожу,
А уселась и сижу.
Не шумят мои игрушки,
Тихо в комнате пустой,
А по маминой подушке
Луч крадется золотой.
И сказала я лучу:
«Я тоже двигаться хочу,
Я бы многого хотела:
вслух читать и мяч катать,
Я бы песенку пропела,
Я бы могла похохотать!
Да мало лень я чего хочу!
Но мама спит и я молчу».
Луч метнулся по стене,
А потом скользнул ко мне.
«Ничего — шепнул он будто,
посидим и в тишине».

• Դո՛ւրս գրիր անծանոթ բառերը, բացատրի՛ր։

ապարանք-ապարոց պալատ:

անսասան-Անշարժ, անխախտ, աներեր,

պաոնորդ-պահհապան

դյութական-կախարդական

անոսր-Նոսր, ցանցառ, նուրբ,

այեր-???

շարմաղ-Քնքուշ, նուրբ

խարխափել-Որոնել, շոշափել:

• Շատ լավ կարդալ սովորիր Ներսես Շնորհալու «Հավատով խոստովոնիմ» ստեղծագործությունից առանձնացված առաջին մասը։ Ուրբաթ օրը ուսումնական ժամերգության ընթացքում եկեղեցում ընթերցելու ենք՝

Ա

Հաւատով խոստովանիմ
Եւ երկիր պագանեմ քեզ,
Հայր եւ Որդի եւ սուրբ Հոգի.
Անեղ եւ անմահ բնութիւն.
Արարիչ հրեշտակաց եւ մարդկան
Եւ ամենայն եղելոց.
Եւ ողորմեա քո արարածոց
Եւ ինձ՝ բազմամեղիս:

Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Ի՞նչ բնութագրիչներ ունի քամին:

Քամու բնութագրիչներից են ուղւոթյունը և ուժը և արագությունը:

1. Ի՞նչ սարքով և ինչպե՞ս են որոշում քամու ուղղությունը:

Քամու ուղությունը որորշում են հողմացույցով:

1. Ինչի՞ց է կախված քամու ուժը, ի՞նչ միավորով են չափում:

Քամու ուժը կախված է արագությունից, այն չափում են 0-ից մինչ 12բալ:

1. Ի՞նչ սարքով են չափում քամու արագությունը, ո՞րն է չափման միավորը:

Քամու արագությունը որոշում են հողմաչափ կոչվող սարքով:

1. Ի՞նչ նպատակներով է օգտագործվում քամու ուժը:

Քամու ուժը օգտագործվում է էլեկտրաէներգիա ստանալու համար: