Ալեքսանդր Մանուկյանի բլոգ

Ուղղանկյունանիստի մակերևույթը կազմում են վեց ուղղանկյունաձև նիստերը։ Հանդիպակաց նիստերն իրար հավասար են, հետևաբար հավասար են նրանց մակերեսները։ Ուղղանկյունանիստի մակերևույթի մակերեսը հավասար է նիստերի մակերեսների գումարին, ուստի և հաշվվում է հետևյալ բանաձևով. S = 2ab + 2ac + 2bc, S = 2 ⋅ (ab + ac + bc): որտեղ a-ն, b-ն, c-ն զուգահեռանիստի չափումներն են

Առաջադրանքներ

1.Ուղղանկյունանիստի չափումներն են՝ 5 սմ, 6 սմ, 4 սմ։ Գտե՛ք նրա մակերույթի մակերեսը։

S=5x6x2+5×4+6x4x2=6x4x2=148

2. Ուղղանկյունանիստի լայնությունը 2 սմ է, երկարությունը՝ 2 սմ-ով ավելի, իսկ բարձրությունը՝ երկարությունից 1 սմ-ով պակաս։ Գտե՛ք ուղղանկյունանիստի մակերևույթի մակերեսը։

2+2=4 սմ

4-1=3 սմ

2x4x2 + 2x3x2 + 4x3x2 =52

3.Գրե՛ք խորանարդի մակերևույթի մակերեսի բանաձևը։

a x a = a քառակուսի

4.Սենյակի պատերը և առաստաղը ներկելու համար անհրաժեշտ ներկի քանակությունը հաշվելու համար սենյակը պատկերացնում են որպես ուղղանկյունանիստ: Հաշվե՛ք, թե ինչքան ներկ կպահանջվի սենյակը վերանորոգելու համար, եթե նրա լայնությունը 4 մ է, երկարությունը` 6 մ, բարձրությունը` 3 մ, իսկ ամեն 1 մ2 -ն ներկելու համար պահանջվում է1/10 կգ ներկ:

S=4×6 + (2x6x3) + (2x3x4) 24 + 36 + 24 = 84/10

5. Ունենք 2 սմ կող ունեցող մի խորանարդ։ Քանի՞ քառակուսի սանտիմետրով կավելանա նրա մակերևույթի մակերեսը, եթե նրա կողը մեծացնենք 1 սմ-ով։

6. Ունենք երկու ուղղանկյունանիստ, որոնցից մեկի չափումներն են՝ 3 սմ, 1 սմ, 6 սմ, մյուսինը՝ 2 սմ, 5 սմ, 4 սմ։ Ո՞ր ուղղանկյունանիստի մակերևույթի մակերեսն է ավելի մեծ։

7.Գտե՛ք տառային արտահայտության արժեքը.
ա) (3 · b + 4) ։ 2, եթե b = 6,
գ) 48 ։ (2 · c – 6), եթե c = –1,
բ) (8 – a) ⋅ (a + 5), եթե a = 2, 
8.Հատվածի երկարությունն է՝ 6 սմ-ին գումարած նրա երկարության կեսը։ Գտե՛ք հատվածի երկարությունը։

9.Աշակերտը կարդաց 90 էջ, որ գրքի 2/5 մասն է։ Քանի՞ էջ կա գրքում։

1․ Հյուսիսից արշավող ի՞նչ ցեղերի դեմ է պայքարել Վանի թագավորությունը։

Վանի թագավորության թուլացմանն ու անկմանը նպաստեցին նաև հյուսիսից ասպատակող սկյութական ցեղերը։

Կիմերները ցեղեր էին ու հարձակվում էին վանի տերության Հյուսիսից:

2․ Ե՞րբ է Սարդուրի 3-ը հիշատակվում ասորեստանյան արձանագրություններում։

Նոր արքա Սարդուրի 3-րդն ասորեստանյան աղբյուրներում հիշատակվում է միայն մեկ անգամ՝ Ք․ա․ 643 թվականին։
3․ Ո՞վքեր էին Վանի թագավորության վերջին հայտնի արքաները։

Սարդուրի 3-ից հետո իշխել է նրա որդի Սարդուրի 4-ը, որի գահակալման դեպքերի մասին մեզ գրևեթե ոչինչ հայտնի չէ։
4․ Ե՞րբ է անկում ապրել Վանի թագավորությունը։

Դա տեղի է ունեցել մինչև Ք․ա․ 609 թվականը։
5․ Ներկայացրեք Վանի թագավորության նշանակությունը Հայաստանի պատմության մեջ։

այդ կարևոր խնդիրն իրականացրեց Վանի թագավորությունը՝ միավորելով ողջ լեռնաշխարհը միասնական թագավորության մեջ։ Հայ ժողովուրդը՝ որպես լիակատար ընդհանրություն, իր ձևավորման ավարտին հասավ այս թագավորության օրոք։

• Բանավոր ներկայացրու՛ Հովհաննես Թումանյանի Փարվանա բալլադը։

• Սովորի՛ր բալլադից որևէ հատված և նկարիր հոլովակ։

Դասարանական աշխատանք

Պատասխանել հարցերին

1. Ո՞րն է Երկրի վրա ջերմային էներգիայի գլխավոր աղբյուրը.

Երկրի վրա ջերմային էներգիայի գլխավոր աղբյուրն Արեգակն է:

1. Ի՞նչ վառելանյութեր են ձեզ հայտնի: 

Ջերմային էներգիայի աղբյուրներ են նաև վառելանյութերը, ինչպիսիք են փայտը, տորֆը, քարածուխը, նավթը, բենզինը, մազութը, բնական գազը:

Հարցեր և առաջադրանքներ

1․ Ասորեստանի ո՞ր արքաներին հաջողվեց վերականգնել իրենց տերության դիրքերն Առաջավոր Ասիայում։

Թիգլաթպալասար 3-րդին, Սարգոն 2-րդը։

2․ Սարգոն 2-ը երբ է կողոպտել Արդինի-Մուսասիր տաճարը։

Սարգոն 2-րդ 714 թ հարձակվեց Արդինի- Մուսասիրի գլխավոր տաճարի վրա և կողոպտեց այն։ Նա տաճարից առգրավվեց մի քանի տոննա կշռող ոսկյա և արծաթյա արձաններ, հսկայական քանակությամբ զենք ու զինամթերք։

3․ Հատկապես ո՞ր կողմ էր ուղղված Ռուսա 2-ի նվաճողական քաղաքականությունը։

Նա հաջողություններ արձանագրեց հատկապես դեպի արևմուտք կատարած արշավանքների ժամանակ։
4․ Ո՞վքեր էին կիմերները։ Ի՞նչ քաղաքականություն իրականացրեց Ռուսա 2-ը կիմերների նկատմամբ։

Կիմերները ցեղեր էին ու հարձակվում էին վանի տերության Հյուսիսից:

Ռուսա 2-ը բարեկամական և դաշնակցային հարաբերություններ հաստատեց կիմերների հետ և նպաստեց նրանց՝ Փոքր Ասիայի արևելք տեղափոխվելուն։ Իսկ Փոքր Ասիայի տարածքից Ռուսա 2-ը կարողացավ կիմերներին ուղղել Ասորեստանի դեմ։ Փաստորեն դիվանագետ արքան ոչ միայն կարողացավ կանխարգելել կիմերների հնարավոր հարձակումներն իր երկրի վրա, այլև նրանց դարձրեց իրեն դաշնակից, ապա ուղղեց իր թշնամի Ասորեստանի դեմ։
5․ Ի՞նչ գիտեք Թեյշեբաինի քաղաքի մասին։

Ռուսա 2-ը կատարել է նաև բազմաթիվ շինարարական աշխատանքներ։ Ներկայիս Երևանի տարածքում կառուցեց Թեյշեբաինի (Կարմիր բլուր) քաղաքը։ Այն նվիրված էր ռազմի և քաջության աստված Թեյշեբային։

Найдите в тексте антонимы данных слов. Составьте с ними предло-
жения.

Молодой-древний

Египетские пирамиды очень древние.

горький-сладкий

Торт очень сладкий.

обыкновенный-необыкновенные,

В городе есть необыкновенно красивые фонтаны.

тесный-просторный

У меня просторная и светлая комната.

скучно-весело

Лето это очень весело.

тёмный-светлый

У моеий сестрый светлые волосы.

ссориться-дружить

Мы с моим двоюрдным братом дружим.

ненавидеть-любить

Из всех фруктов я люблу персики.

Ответьте на вопросы.

1. Как называется страна, в которой мы живём?

Страна это Армения.

1. 2. Где находится ваш родной город или село?

Я родился в городе Ереван.

1. 3. Как выглядит Араратская долина весной и осенью?

Весной в Араратской долине цветут деревья, а осеньу можно попробовать сладкие фрукты.

1. Что бы вы могли рассказать о жизни армянских детей?
   Выпишите из предложений существительные в именительном падеже
   со словами, которые к ним относятся.
   Древний город построен три тысячи лет назад.
   Вокруг Еревана раскинулась плодородная Араратская долина.
   Недалеко от Еревана находится прекрасное синее озеро Севан.
   Армянские дети живут интересно и весело.

Միևնույն նշանն ունեցող երկու ռացիոնալ թվերի արտադրյալը դրական ռացիոնալ թիվ է, որի բացարձակ արժեքը հավասար է արտադրիչների բացարձակ արժեքների արտադրյալին։

Օրինակ՝

(-3/4)x(-2/5)=6/20

4/7×3/4=3/7

Տարբեր նշաններ ունեցող երկու ռացիոնալ թվերի արտադրյալը բացասական ռացիոնալ թիվ է, որի բացարձակ արժեքը հավասար է արտադրիչների բացարձակ արժեքների արտադրյալին։

(-3/2)x(+2/5)=-6/10

Միևնույն նշանն ունեցող ռացիոնալ թվերի քանորդը դրական ռացիոնալ թիվ է, որի բացարձակ արժեքը հավասար է բաժանելիի և բաժանարարի բացարձակ արժեքների քանորդին։

5/4:25/8=5/4×8/25=2/5 

(-2/7):(-7/2)=1

Տարբեր նշաններ ունեցող ռացիոնալ թվերի քանորդը բացասական ռացիոնալ թիվ է, որի բացարձակ արժեքը հավասար է բաժանելիի և բաժանարարի բացարձակ արժեքների քանորդին։

4/9:(-2/3)=-2/3

Առաջադրանքներ

1.Հաշվեք

(-1/2)x(-4/7)=4/14

(-3/5)x(-2/5)=6/25

6/11x(-11/2)=-66/22

(-9/10)x 5/7=-45/70

-8/13x (-1/4)=8/52

2.1/2x(-3.4/5)=-5/2×19/5=-95/10

-1.4/5x(-3.7/9)=9/5×34/9=34/5

(-3.3/4)x(-5.4/7)=15/4×39/7=105/156

8/11x (-3/7)=-24/77

6.1/2x (-3.1/5)=13/2×16/5=208/10

0x (-4/7)=0

2. Հաշվեք

4/5 :1/8=4/5×8/1=32/5

-8/9:(-2/3)=8/9×3/2=24/18

0:(-1/2)=0

(-3.1/2):(-2.3/7)=7/2×7/17=49/34

-6.1/2:4.1/2=13/2×9/2

-1.4/9:(-2.5/3)=

14/5:(-2/5)=

7/8 :(-5/16)=

7.1/3:(-3.1/7)=

5.1/2:(-2.4/5)=

3. Գտե՛ք տրված թվին հակադիր թիվը

+18.1/2, -4/5, +15/7, -6.1/3, -5.2/3,+6/11

1. Անձնանունների բառարանից օգտվելով` գտի՛ր քո և ընտանիքիդ անդամների անունների, ազգանունների բացատրությունը։

Սարգիս անունը առաջացել է ասորերեն Sargis անունից է, որ VI դարից մինչև օրս գործածական է հայերի մեջ։

Այս անունը զանազան ձևերով կարելի է հանդիպել նաև այլ լեզուներոմ (հունարեն Sergios, լատիներեն Sergius, իտալերեն Sergio, ռուսերեն Сергей և այլն)։

Սոնա անունը հայ ժողովրդական բարբառներում նշանակում է «բարձրահասակ»,

Ալեքսանդր, Աղեքսանդր անունը առաջացել է հուներեն Alexandros անունից, որ հայերենում հնչյունափոխությամբ (լ>ղ) դարձել է Աղեքսանդր:

Այժմ հետևում են Alexander, հատկապես ռուսական Александр անվան արտասանությանը:

Կազմված է հունարեն alexeo և andros բառերից, նշանակում է «մարդկանց պաշտպանող»:

Սույն անունը հայերենում արտահայտվում է Ալեքսան, Ալեքսիանոս, Ալեք, Ալեքս, Սանդրո, նույնիսկ Սաշա (ռուս. ) ձևերով:

Աղեքսանդր ձևը հնացած է, ընդունված է գրել Ալեքսանդր:

Միքայել անունը առաջացել է եբրայերեն Mikael անվան ձևից։

Բառացի նշանակում է ո՞վ է որպես աստված։

1. Բառարանից գտի՛ր և գրի՛ր առօրյայում քեզ հանդիպող դարձվածքների բացատրությունը։

Աչքդ լույս-Բարեմաղթության բանաձև՝

Մի ականջից մտնել մյուսից դուրս գալ-Լսածին ուշադրություն չդարձնել,

Ականջին օղ անել-Մեկի պատվերը՝ խրատը մտքում պահել:

1. Խոհանոցային բառարանում փնտրի՛ր քո սիրելի կերակուրների, բանջարեղենների, մրգերի անվանումների բացատրությունը (առնվազն 10 բառ):

1. Բառարանի օգնությամբ գտի՛ր հետևյալ հապավումների բացատրությունը՝ բուժկետ, բուհ, ԵՊՀ, ԳԹԿ, դասվար, զինգրքույկ, ԱԺ, ՄՍԿՀ, ԽՍՀՄ, ՀՀ:
2. Բառարանից գտի՛ր տրված արևմտահայերեն բառերի արևելահայերեն համարժեքները՝ գծաքաշ, տաշելիք, նիշ, դասապահ, ակռա, աղէկ, աղուոր, ձգել, Ափրիկէ:
3. Բարբառային բառարանի օգնությամբ գրի՛ր ամենօրյա օգտագործվող բառամթերքիդ բառերը արցախյան բարբառով։
4. Կան բառեր, որոնք նոր են մտել մեր բառապաշար (ինտերնետ- համացանց, օնլայն- առցանց ․․․) օգտվելով տվյալ բառարանից գտի՛ր նմնատիպ բառեր և գրի՛ր տվյալ բառերի հայերեն համարժեքները։

Միևնույն նշանով ռացիոնալ թվերը գումարելու համար պետք է գումարել նրանց բացարձակ արժեքները և ստացված թվից առաջ դնել գումարելիների ընդհանուր նշանը։

Օրինակ՝

(-2/9)+(-4/3)=-(2/9+4/3)=-14/9

Տարբեր նշաններով երկու ռացիոնալ թվեր գումարելու համար պետք է այդ թվերի բացարձակ արժեքներից ավելի մեծից հանել ավելի փոքրը և ստացված թվից առաջ դնել այն գումարելիի նշանը, որի բացարձակ արժեքն ավելի մեծ է։

Օրինակ՝

(-7/12)+1/4=1/4-7/12=-3/12

Մի ռացիոնալ թվից մեկ ուրիշը հանելու համար պետք է նվազելիին գումարել հանելիին հակադիր թիվը։

(-2/3)-(-5/6)=(-2/3)+5/6=5/6-2/3=⅙

Առաջադրանքներ

1. Կատարեք գումարում

(-5/6)+(-7/3)= -19/6

3/7+8/5= 71/35

-(-4/7)+(-5/7)=-1/7

(-12/5)+(-7/2)= 59/10

-4/7+2/9= -22/63

1/4+(-2/3)= -5/12

(-4.3/10)+(-6.4/5)= -111/10

(-9.1/5)+(-2.3/5)=-59/5

(3.3/7)+(-5.2/7)=-13/7

2. Կատարեք հանում

2/9-3/7=-13/63

0-1/5=-1/5

3/7-(-4/7)= 1

-8/5-(-7/6)= 13/30

(-6.2/5)-(-12.3/5)= -31/5

(-2.1/2)-(+4.6/5)=-77/10

11/100-(-10.1/5)= 1031/100

20.3/10-(-4.1/4)= 491/20

3. Երկու ամբողջ թվերի հարաբերության տեսքով ներկայացրե՛ք հետևյալ ռացիոնալ թվերը.

-7/2, 1/2, 5/12, -6/11, +4/13, -3/8 , +9/16

-7/2 = -7:2, 1/2 = 1:2, 5/12 = 5:12, -6/11 = -6:11, +4/13 = 4:13, -3/8 = -3:8, +9/16 = 9:16

4.Քաղաքից միաժամանակ միևնույն ուղղությամբ մեկնեցին երկու մեքենաներ։ Առաջինի արագությունը 60 կմ/ժ է, երկրորդինը՝ 75 կմ/ժ։ Քանի՞ ժամ անց նրանց հեռավորությունը կգերազանցի 90 կմ-ը։
75 – 60 = 15
90 : 15 = 6
Պատ․ 6 ժամ անց։

5. Աստղանիշի փոխարեն տեղադրե՛ք > կամ < նշաններից որևէ մեկն այնպես, որ ստացվի ճիշտ անհավասարություն.

ա) 5 · 7 > –1,
գ) 0 < (–3) · (–4),
ե) (–1) · (–4) > –1,
բ) –4 < 2 · 3,
դ) (–5) · 2 < 0

6. Կառքի առջևի անիվը 96 պտույտ է կատարում, երբ հետևի անիվը կատարում է 64 պտույտ: Որքա՞ն է հետևի անիվի շրջագծի երկարությունը, եթե առջևի անիվինը 2 մ է:
96 x 2 = 192
192 : 64 = 3
Պատ․ 3մ։

7. Գնացքը 3 ժամում անցավ 250 կմ։ Առաջին ժամում այն անցավ ճանապարհի 40 %-ը, երկրորդ ժամում՝ մնացածի 40 %-ը։ Քանի՞ կիլոմետր անցավ գնացքը երրորդ ժամում։
250 : 100 x 40 = 100
250 – 100 = 150
150 : 100 x 40 = 60
100 + 60 = 160
250 – 160 = 90
Պատ․ 90կմ։

• Նախադասության ընդգծված բառերից յուրաքանչյուրն ի՞նչ հարցի է պատասխանում։

1. Սուրդ կամ վահանդ նվիրի՛ր տղային։

Սուրդ-ինչդ

վահանդ – ինչդ

1. Ամեն առավոտ անձամբ կերակրում էր իր թռչուններին և շներին։

թռչուններին-ինչերին

շներին-ինչերին

1. Քամին ու ալիքը ընկերներ են։

քամին-ինչ

ալիք-ինչ

1. Մայրս, քույրս, Սոֆին ու ես գնում ենք մի վանդակից մյուսը, տանում հաց, կաթ, միրգ ու մսի կտորներ։

Մայրս-ով

քույրս-ով

ես-ով

հաց-ինչ

կաթ-ինչ

միրգ-ինչ

միս-ինչ

• Տրված բառերի իմաստները արտահայտի՛ր բառակապակցություններով (օրինակ՝ դարավերջ — դարի վերջը)։

1. Գառնարած —Գառների արածացրող
2. բարեսիրտ —բարի սիրտ ունեցող
3. չարամիտ —չար միտք ունեցող
4. լեռնագագաթ —լեռան գագաթ
5. արագահոս —արագ հոսող
6. հարթավայր —հարթ վայր
7. աստղագիտություն —աստղ գիտություն

• Կազմի՛ր բառակապակցություններ՝ հարցում արտահայտող բառի փոխարեն տրված գոյականները գրելով։

Ծանոթանալ ու՞մ հետ, ինչի՞ն

Մրցակից, կարծիք, տեսակետ, գիրք, մեքենա, աղջիկ, տղա, զբոսաշրջիկ։

Առաջադրանքները՝ Սուսան Մարկոսյանի Մայրենի լեզու ձեռնարկից